Türk Boyları Türk kültürü

https://twitter.com/kanaryamfenerli _/\/\____________/\/\_____________ KANARYAM █▓▒░▒▓█ FENERLİ ¯¯¯¯¯¯\/\/¯¯¯¯¯¯¯¯¯\/\/¯¯¯¯¯¯¯¯¯ O ► Oğuzlar İ ► İğdir Boyu ÇBBarak TürkmenleriDDamga (işaret) Türk kültürü

9

9 (sayı)

A

Adak Aksakallı Aksaçlı Alcı Alkıma And (folklor) At (folklor) At (mitoloji) Aşık oyunu

B

Balbal Bayçar Bulunç

E

Eren (folklor) Esin

H

Hal Dili Halay Han (unvan)

K

Kargıma Kağan Kehriz Kençliyü Kırklar Kopuz Kurgan

N

Nasreddin Hoca Etkinlikleri Nazar

O

Otağ

P

Pusat (mitoloji)

T

Tayılga Tin (folklor) Tuğ Türk başlığı Türk Halısı Türklerde su kültürü

U

Urasa

Y

Yom Yurt (çadır) Yuğ

Z

Zenne

Ç

Çevgan Türk halkları, Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve Altay dilleri ailesinin bir alt kolunu oluşturan Türk dillerinin çeşitli ağız, şive ve lehçelerini konuşan etnik Türk gruplarıdır.Kırgız manasçı Shaabai Azizov (Karakol)Türk halklarının 1995 yılındaki verilere göre toplam nüfusu 170 milyona ulaşmıştır. Günümüzde ise 200-250 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir.[1]Sovyetler Birliği'nin dağılması ile Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan bağımsızlıklarını kazandılar ve Türk dillerini egemen ve resmî dil olarak kabul eden devletlerin sayısı, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile birlikte yediye çıkmıştır. Bunların dışında Rusya, İran (Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil, Zencan, Hamedan ve Fars eyaletleri ile Türkmensahra bölgesi), Çin (Doğu Türkistan (Uyguristan), Kansu), Tacikistan ve Afganistan (Mezar-ı Şerif çevresi), Gürcistan (Ahıska, Ahılkelek, Borçalı (Kvemo Kartli) bölgeleri) 'da Türk dilleri konuşan azınlıklar yaşamaktadırlar.Osmanlı Devleti'nin yayılma alanında bulunan Yunanistan (Trakya Bölgesi), Bulgaristan (Rodop ve Deliorman bölgeleri), Romanya (Dobruca'nın batısında Kobro Nehri çevresi), Kosova, Makedonya, Suriye,Mısır ve Irak (Musul, Kerkük, Erbil bölgeleri) 'ta da Türkler ve Türkçe konuşan topluluklar bulunur.Ayrıca modern dönemdeki işçi göçleri sonucunda, Almanya, Hollanda, Fransa, Belçika, Avusturya, İsviçre, İsveç, Danimarka, Norveç, Britanya, ABD, Kanada, Avustralya, Libya, Suudi Arabistan ve Yeni Zelanda gibi birçok ülkede Türk toplulukları oluşmuştur.Aşağıda Türk dillerini anadili olarak konuşan toplulukların başlıca yerleşim alanları ve yaklaşık nüfusları gösterilmiştir.Türk dillerinin ( ) yeryüzündeki diğer dil ailelerinin arasındaki yeri.Türk dilleri birbirlerini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrılır. En büyük grup Türkiye Türkçesi, Azerice ve Türkmenceyi içine alan Oğuz grubudur. Diğer gruplar, Uygur, Kıpçak, Ogur, Sibirya ve Argu gruplarıdır. Aynı grubun içinde yer alan dillerin arasındaki fark bir şive farkı kadardır, ancak iki farklı gruba ait dilin arasında anlaşabilirliği zorlaştıran ya da imkânsız kılan gramer farkları vardır.Türk dillerini konuşanların sayısı birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında böyle bir tablo ortaya çıkmaktadır."Türk" adına tarihte ilk kez MS 6. yüzyıl ortalarında Orta Asya'da Göktürk Kağanlığı (Kök Türk veya Göktürk adıyla da bilinir) kuran bir boy veya aşiretin adı olarak tesadüf edilir. Göktürk Kağanlığı'nın kazandığı büyük prestijden ötürü, daha sonraki yüzyıllarda Oğuzlar, Kırgızlar, Türgişler gibi çeşitli boylar da "Türk" adını benimsemiştir.Göktürklerden önceÇinliler, ülkelerini kuzeyden ve batıdan saldıranlara karşı koruyabilmek için Çin Seddi'ni inşa ettiler.Göktürk Kağanlığı'nun ortaya çıkışından önce Türk dilleri konuşan kavimler hakkında tarihi ve epigrafik bilgi çok kısıtlıdır. Arkeolojik buluntulardan hareketle oluşturulan hipotezler, doğal olarak, önemli oranda spekülatif malzeme içerir.Göktürklerden önce Güney Sibirya'da ve Kuzey Çin'de çok sayıda Türkçe konuşan topluluğun bulunduğu bilinmektedir.[kaynak belirtilmeli] Bunlardan biri Tiele'dir. Bunlar Hsiung-nu Birliği'nin dağılmasından sonra ortaya çıkmışlardır.Göktürk Kağanlığı'ndan 700 yıl kadar önce, MÖ 2. yüzyılda, Çin kaynaklarında Hiung-nular Orta Asya'ya egemen olmuştur. Ancak gerek Hiung-nu, gerek Hun'ların kullandığı dil veya dillerin Türk dilleriyle bağlantılı olup olmadığı açık değildir. Göktürk Kağanlığı, Hiung-nuların devlet yapısına ilişkin bazı gelenekleri, Tengri (tanrı) inancını ve bazı tarihi gizemleri devralmıştır. Ancak bundan hareketle dilsel veya etnik süreklilik varsayılamaz.Orta Asya'nın "bozkır imparatorlukları" içinde Türk halkları daima belirleyici bir rol oynadılar; çoğu zaman bu imparatorlukların kurucu ve yönetici zümresini oluşturdular. İnsan eliyle yapılmış en büyük yapı olan Çin Seddi, Çin'in yerleşik uygarlık alanlarını Orta Asya'nın bozkır halklarına karşı korumak için MÖ 2. yüzyılda inşa edildi.Orta Asya'da bulunan arkeolojik kalıntılar, erken Neolitik çağa giden bir kültürün varlığını kanıtlamaktadır (Bakınız: Afanas'evo Kültürü, Andronovo Kültürü, Karasuk Kültürü, Tagar Kültürü). Bu kültürler ile tarihi dönemlerdeki Türk, Moğol, Tohar ve Tibet kültürleri arasında bazı devamlılıklar görülür. Ancak bu olgu, prehistorik Orta Asya kültürlerini "Türk" veya "Moğol", "Tohar" vb. olarak tanımlamak için yeterli değildir.Chicago Üniversitesi bünyesinde 2003'te yapılan bir araştırmada, Moğolistan'da Egyin Gol'de bulunan Hiung-nu dönemine ait insan kalıntılarıyla Anadolu'da derlenen veriler arasında bazı genetik benzerlikler tespit edilmiştir.[9]Göktürklerden sonraTanrı Dağlarında Bogda Shan ve T'ien-ch'ih (Fukang, Sanci Hui Özerk İli, Sincan Uygur Özerk Bölgesi)Göktürk Kağanlığı'nu kuran Türk halkının köken efsanesine 8. yüzyıla ait olan Orhun Yazıtları'nda ve daha sonraki birçok kaynakta yer verilmiştir. Buna göre Türk halklarının anayurdu Altay dağları yakınında, Selenga ve Orhun ırmakları arasında bulunan Ötüken Ormanı idi. Bu yer Baykal Gölü'nin güney ucunun 250 km kadar güneyinde olup, günümüzde Moğolistan sınırları içinde bulunmaktadır.Dilsel verilerden hareket eden bazı araştırmacılar Türk dillerinin nihai kökeninin daha kuzeyde, belki Baykal Gölü'nün kuzeyinde veya doğu Sibirya'da olabileceğini ileri sürmüşlerdir. (Türk dillerinde ılıman ve soğuk iklim ormanlarına ilişkin kelimeler bozkır kuşağına ilişkin kelimelerden daha eski ve daha zengindir.Göktürk Kağanlığı'nın 8. yüzyılda yıkılmasından sonra Uygurlar, bugünkü Moğolistan ve Batı Çin'i kapsayan güçlü bir imparatorluk kurdular. 10. yüzyılda Orta Asya'nın Batısında bir imparatorluk kuran Karahanlılar, Müslümanlığı benimseyen ilk Türk hanedanıydı. Yine 10. yüzyılda, Türk asıllı bir mamlûk olan Gazneli Mahmut, Afganistan'ın Gazne kentinde bir imparatorluk kurarak Hindistan'ın büyük bir bölümüne egemen oldu.[Orta Doğu'nun İslam ülkelerinde Türk halkları 8. yüzyıldan itibaren profesyonel paralı asker olarak önemli bir yer edinmişlerdi. 9. yüzyıl sonunda Abbasi İmparatorluğu'nun zayıflamasıyla mamlûkler Mısır, Bağdat ve İran'da bağımsız veya yarı bağımsız devletler kurdular.1040 yılı dolayında, Oğuz boyuna mensup olan Selçuklular İran'ı ele geçirerek Büyük Selçukluları kurdular. 1071 yılında Selçuklular Bizans İmparatorluğu'nu ağır bir yenilgiye uğratarak, Anadolu, Suriye ve Kafkaslar'da çok sayıda Anadolu Beyliklerinin ortaya çıkmasına zemin hazırladılar. Ancak Türk halklarının kitle halinde Anadolu'ya yerleşmesi daha çok 13. yüzyılda, Moğol istilasından batıya kaçmalarıyla gerçekleşti.13. yüzyıl sonunda Anadolu'da kurulan Türk devletlerinden biri olan Osmanlı Devleti, İslam dünyasının en güçlü imparatorluğu haline geldi. Balkan Yarımadası'nı fethetti; 16. yüzyılda bir yandan Viyana'ya dayandı ve diğer yandan Cezayir'i himaye altına aldı.]Orta Asya'nın egemenliği 13. yüzyılda Cengiz Han'ın kurduğu Moğol hanedanının eline geçti. Ancak Moğol İmparatorluğu'nda da Türk halklarının kilit mevkilerde idi. 14. yüzyılda Orta Asya ve İran'ı fetheden Timur, Cengiz Han soyundan olmayan Moğol soylulardan olup Türkleşmiş olanlardandı. 16. yüzyıl başında Özbek Han önderliğindeki Şeybani'lerin istilasından sonra Orta Asya'da bir daha güçlü bir imparatorluk doğmadı. Orta Asya'daki Özbek hanlıkları 18. ve 19. yüzyıllarda güçlenen Rusya İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdiler.Demografi ve AntropolojiTürk halkları günümüzde Orta Asya'dan Sibirya'ya, Anadolu'dan, Balkanlar'a kadar geniş yayılım göstermektedir. Türk halklarının yoğun olarak yaşadığı başlıca ülkeler Doğu Türkistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Türkiye, Azerbaycan ve İran'dır. Irak, Rusya, Balkanlar ve diğer çeşitli Avrupa ülkelerinde de ayrıca azınlık konumunda bulunan Türk kökenli halklar yaşamaktadır.Bugün nüfusları yaklaşık 150-200 milyonu bulan[10] Türk halkları, etnik olarak yayılım sahaları içerisinde Doğu'ya gittikçe "mongoloid" (sarı), Batıya gittikçe de "europid" (beyaz) ırk özellikleri göstermektedir.[11] Türk halkları tarihte sıklıkla "beyaz" (europid) ırkın bir alt kolu olan ve "sarı" (mongoloid) ırkla karışmış ırkı tanımlamak için kullanılan[12][13] "Turanid" terimi ile anılmışlardır. [14]Türk halklarının da içerisinde yer aldığı bilinen Orta Asya kültür çevrelerine (Afanasiyevo-(MÖ 2500-1700), Andronova-(MÖ 1700-1200, Okunevo(MÖ 1000-), Karasuk-(MÖ 1300-800) v.b.) ait insan kalıntıları, bu bölgede en eski çağlardan beri bu iki farklı ırkın iç içe yaşadığını göstermektedir.[15][16]Bilimsel görüşler Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor.19. yüzyıldan itibaren Türk kavimlerinin ortaklıklarını vurgulayan siyasi ve kültürel düşüncenin adı Türkçülük'tür. Türk halklarının dilleri, kültürleri ve tarihi ile meşgul olan bilim dalının adı Türkoloji'dir. Bu anlamda görüş bildiren: Fransız tarihçi ve Türkolog Jean-Paul Roux Türklerle ilgili olarak:"Türkler dışardan evlenme eğiliminde oldukları ve eşlerini Türk olmayanlar arasından seçtikleri, rastladıkları her kavimle kaynaştıkları, dilleri çok büyük bir çekim gücüne sahip olduğu ve pek çok topluluk da bu dili ve kültürü benimsediği için Türklerle ilgili karakteristik denilebilecek (..) herhangi bir özellik saptama olanağı kalmamıştır. (...) [17] Çünkü dünyada en çok yayılan ve gittikleri bölgelerdeki yerli halklarla en çok karışan millet Türkler'dir. Türklerle ilgili olarak kabul edilebilecek tek tanım dilbilimsel olandır. Türk; Türk diliyle konuşandır;" tarifinden sonra, "İnsanlık tarihinde baştan beri var olan bu millet;kendine özgü yasaları, ayırt edici özellikleri olan canlı bir organizma, çok çeşitli ögelerden oluşmuş; ancak matematiksel bir bütün oluşturmuş ve kesin ve net tanımla Türk adını almış, aynı kültürden olan,aynı dili konuşan insan topluluğudur; ifadesini kullanmıştır.[17].Türkiye'deki Türk dillerinin dağılımıAdAsıl ve diğer adlarıKonuşan kişiBölgelerDil ailesi ya da grupISO numarasıAzericeAzərbaycanca550,000 (-)Bayburt, Kars, Iğdır, Van Erciş,Ural Altay Dil Ailesi / Türk dilleriISO 639-3: azj (İngilizce)KazakçaҚазақша-Qazaqşa1,500 (+)Manisa İlinde Salihli, İstanbul ve KayseriUral Altay dil ailesi / Türk dilleriISO 639-3: kaz (İngilizce)KırgızcaКыргызчa3,123 (+)Van Ulupamir köyü, Malatya, İstanbul, NevşehirUral Altay dil ailesiISO 639-3: kir (İngilizce)Kırım TatarcasıQırımtatarca / Kırım Türkçesi[18][19]bilinmiyorAnkara (Polatlı ilçesi Karakuyu ve Tırnaksız köyü),Eskişehir, Bursa, İzmir, İstanbul, YozgatUral Altay dil ailesi / Türk dilleriISO 639-3: crh (İngilizce)NogaycaNoğay tili600,000Konya-Ilgın ilçesi ve Şeker, Doğankaya, Akin, Kırkkuyu, Boğazören, Köstengil, Seyitahmetli, Mandıra köyleriUral Altay dil ailesi / Türk dilleriÖzbekçeO`zbekcha3,000Hatay, Gaziantep, ŞanlıurfaUral Altay dil ailesi / Türk dilleriISO 639-3: uzs (İngilizce)TuvacaТыва дыл50İstanbul, Trabzon, Edirne (Keşan), İzmir, AntalyaUral Altay dil ailesi / Türk dilleriTürkçe(Türkiye Türkçesi)46.278.000 (1987)[kaynak belirtilmeli] 61.693.065 (Türkiye'nin %85,54'ü)[kaynak belirtilmeli]Tüm ülkeUral Altay dil ailesi / Türk dilleriISO 639-3: tur (İngilizce)TürkmenceTürkmençe1,400TokatUral Altay dil ailesiISO 639-3: tuk (İngilizce)Uygurcaئۇيغۇرچه-Uyghurche1,000 (-)Kayseri, NevşehirUral Altay dil ailesi / Türk dilleriISO 639-3: uig (İngilizce) Dinler Türk halklarının büyük bir çoğunluğu 10. yüzyıldan itibaren İslam dinini kabul etmiştir. Ancak Gagavuzlar, Çuvaşlar ve Yakutlar gibi Hıristiyanlığın Ortodoks koluna mensup olan, Kırımçaklar ve Karaylar gibi Yahudilik dinine mensup olan, Tuvalar gibi Budizm dinine mensup olan ve Altaylar gibi geleneksel Gök-Tanrı veya Şamanizm inancını sürdüren Türk toplulukları da vardır. Dinsel Tarih Türklerin dinî hayatını kısaca İslamiyet öncesi ve sonrası olmak üzere iki ana kısma ayırabiliriz. İslamiyet’i kabul etmeden önce Tengricilik dinine tabi olan bu Asya topluluğu, önce yönetici kesiminin, daha sonra da halk tabakasının Müslümanlığı kabul etmesiyle İslam'ı inanç dünyalarının merkezine yerleştirmişlerdir. Örneğin: Muhammed Peygamberin, Türkler hakkında "أتركوا الترك ما تركوكم" (Uturkû al-Turka ma tarakûkum) yani "Türkler size dokunmadıkça siz de onlara dokunmayın," dediği rivayet edilir.[20][21] Böylece Türklerin İslamiyetin koruyucusu olan bir millet haline geleceği yönündeki inanç bu Hadis-i Şerif'e dayanarak öne sürülür. Bu hadis bazı kaynaklarda "Habeşliler sizinle uğraşmadıkça siz de onlara uğraşmayınız. Ve Türkler size dokunmadıkça siz de Türkler’e dokunmayınız!" (دَعُوا الْحَبَشَةَ مَا وَدَعُوكُمْ ، وَاتْرُكُوا التُّرْكَ مَا تَرَكُوكُمْ) şeklinde yer alır.[22][23][24] Ancak buna karşın değişik kaynaklarda gerçek (sahih) olmadığı veya gerçekliği (sahihliği) kanıtlanamadığı halde Muhammed Peygamberin söylediği iddia edilen, Hadis olduğu öne sürülen pek çok söz bulunur. Örneğin Kaşgarlı Mahmud "Divânu Lügati't-Türk"te Türkleri öven pek çok hadise yer vermiştir. Ancak bunların neredeyse hiçbirisi hadis kaynaklarında yer almaz. Bunlardan bir tanesi şöyledir: "Türk dilini öğreniniz, çünkü onlar için uzun sürecek egemenlik vardır."[25] Bu cümleden önce şöyle bir açıklama bulunur: "And içerek söylüyorum, ben Buhara'nın, sözüne güvenilir imamlarından birinden ve başkaca Nişabur'lu bir imamdan işittim."[26][27] Ancak bu hadis güvenilir (hatta yeterince güvenilir bile olmayanlar dahil) hiçbir hadis kaynağında yer almaz, dolayısıyla sahih kabul edilemez.[28] Bunun dışında Orta Asya’da Şamanist geleneğin bazı yönlerini İslam ve Hıristiyanlıkla bir biçimde bağdaştırarak sürdüren toplumlar olduğu gibi, bir inanç sistemi olarak Kamlık (Türk-Moğol Şamanizm’i) dışında başka bir din kabul etmeyen topluluklar da -sayıları çok az da olsa- günümüzde dahi mevcuttur. Bu toplumların bugünkü uygulamaları bile geçmiş çağlardaki inançları hakkında pek çok kıymetli bilgiler içerir. Bunun dışında geçmiş dönem inançlarına ait pek çok uygulama ve anlayışın örtülü bir biçimde günümüzde varlığını sürdürdüğü de görülmektedir. Ancak istisnalar (mesela Gagavuzlarda Hıristiyanlık, Karaylarda Musevilik, Moğollarda Budizm, kimi Sibirya ve Altay boylarında Kamlık) dışında İslam Dini tüm Türk Dünyasının en önemli ortak paydalarından ve ortak değerlerinden birisidir. Türklerin devlet kurarak yayılmış oldukları alanların tamamında nüfusun en az yüzde 90’ı İslamiyet’i benimsemiş durumdadır. Dolayısıyla İslamiyet artık Türk Dünyası için halk kültürünün asli unsurlarını da içeren ve etkileyen bir öneme sahiptir. Tarihi Türk halkları ve boyları Afşarlar ya da Avşarlar Ağaçeri Hazarlar Göktürkler Şatuo Hunno-Bulgarlar: Bugünün Bulgaristan-Bulgarları islavlarla karışmış Türklerin torunlarıdır, ama kendilerini islav olarak görürler. Bulgarların ilk Kağanları Türkçe konuşurdu (Bulgar-Türkçesi), bakınız: Volga Bulgarları Karamanoğulları: Devlet-i Âliyye'nin (Osmanlı Devleti) Karamanoğulları Beyliği'ni ortadan kaldırmasından sonra Kıbrıs'a göç etmişlerdir. Osmanlı'ya oynadıkları oyunlar, "Karaman'ın koyunu, sonra çıkar oyunu" deyimiyle ad bulmuştur. Kanglılar Karahanlılar Kara Kıtaylılar Karaçaylar Gacallar İskitler Karluklar Kayılar Keraitler Kerul-Tatarları Kimekler ya da Kımaklar Kınıklar Yenisey-Kırgızları Kutrigurlar Kıpçaklar (Romanya'da yaşayan ve macarca konuşan Székler Kumanların torunları olarak görülebilir. Merkitler Naymanlar Oğuzlar Ogurlar Onogurlar Osmanlılar Peçenekler Sakalar Sabirler Karakoyunlular Selçuklular Tabgaçlar Tahtacılar Tarduşlar Toxsıler Çiğiller Türgişler Utrigurlar Akkoyunlular Yağmalar Yabakular Afşarlar Ahıska Türkleri Aymaklar Azeriler Balkarlar Başkurtlar Batı Trakya Türkleri Bulgaristan Türkleri Hamseler Irak Türkmenleri Kaçarlar Kafkasya Türkleri Kafkasya Türkmenleri ya da Stavropol Türkmenleri Karadağ Türkleri Karaylar Karakalpaklar Karapapaklar ya da Terekemeler Karaçaylar Kaşkaylar Kayılar Kazaklar Kırgızlar Kırımçaklar Kırım Tatarları Kızılbaşlar Kosova Türkleri Kumuklar Makedonya Türkleri Nogaylar ya da Nogay-Tatarları Salarlar Romanya Türkleri Sibirya Türkleri Altaylar ya da Dağ-Oyratları Hakaslar Dolganlar - Taymir yarımadasında yaşayan bir halk. Yakutlar ya da Saha Şorlar Teleütler Tuvalar Tofalar ya da Karagaslar Çulimler ya da Çulümler Barabalar Şahsevenler Suriye Türkleri Tatarlar Terekemeler Çuvaşlar Türkiye Türkleri Türkiye Türkmenleri Türkmenler (Doğu-Oğuzları da denir) Uygurlar Yugurlar Öngütler - Gobi Çölü çevresinde yaşayan bir halk. Özbekler Halaçlar ya da Kalajlar, Kalaçlar Kıbrıs Türkleri Gagavuzlar Küçük Türk grupları Beltirler Delikanlılar (İran'da yaşayan Türkçe konuşan küçük halk) Kamasinler Zagajlar Çulım Tatarları Kaçlar (Kaçalar) Koyballar Kızıllar A ► Azeriler (etnik grup) B ► Başkurtlar ► Türk boyları D ► Türk dilleri E ► Edil Türkleri ► Edil-Ural H ► Horasan Türkleri K ► Kafkasya'daki Türk halkları ► Kazaklar ► Kaşkaylar ► Kırgızlar (etnik grup) ► Kırım Tatarları ( ► Kırımçaklar ► Kumuklar M ► Türk mitolojisi O ► Ortadoğu Türkleri ( ► Oğuzlar ( S ► Salarlar ► Sibirya Türkleri T ► Tatarlar ► Tofalar ► Tuvalar ► Urumlar ► Uygurlar Y ► Yakutlar Ç ► Çuvaşlar Ö ► Özbekler (etnik grup) Ş ► Şorlar A Afganistan Türkmenleri Aftakin Altaylar Atal Türkmenleri Aynallu Azeriler B Barlaslar D Dolganlar Duhalar G Gacallar Gagavuzlar H Hakaslar Halaçlar Hamedan Türkleri Horasan Türkleri K Kabarlar Karagaslar Karakalpaklar Karay Karaylar Kaçarlar (halk) Kaçlar (Hakas) Kızıllar (Hakas) Koyballar Kumandılar Kumuklar M Moena Türkleri R Rusya'daki Türk halkları S Sagaylar Sibirya Tatarları Soyotlar T Telengitler Teleütler Tuvalar Türk azınlıklar Türk-Moğol Türkmenler U Urumlar Y Yakutlar Yenisey Kırgızları Ç Çalkandular İ İran Türkleri B ► Türk boyları D ► Türk destanları A Atilla Destanı B Bozkurt (mitoloji) D Dânişmendnâme K Kaçak Yusuf Destanı Köroğlu Destanı M Manas Destanı O Oğuz Kağan Destanı S Saltık Name Saltukname Satuk Buğra Han T Türeyiş Destanı Türk destanları Y Yaratılış Destanı (Altay) Ş Şu Destanı ► Turancılık Ü ► Türk unvanları A Anadolu tarihi O Orhun alfabesi A Abahan Abası Abra ve Yutpa Abzar İyesi Adagan Adsız Aha Ak Ana Ak Ata Ak Kızlar Ak Oğlanlar Akbuğa Aksakallı Aksaçlı Aktu Akça Han Al Ana Alahçın Alankova Alasığın Alaz Han Alazlama Alaş Han Albastı Albıs Alcı Aldacı Alığ Han Alkarısı Alkıma Allay Han Alma Ata (mitoloji) Alma Hanım Alp (mitoloji) Alp Er Tunga Alpamış Altay Han Altındağ (mitoloji) Altınkazık Altınçağ Ama Hanım Ambar Ana Anak İyesi And (folklor) Andar Han Aran Ata Aran İyesi Arank Arat Arboğa Ardov Arpağ Arsan Dolay Aruğ (Arı) Arçura Asar (mitoloji) Asena At (mitoloji) Atay Han Atlama (mitoloji) Avul İyesi Ay Ata Ay Han Aya Ayaz Ata Aydın Ata Ayı Ana Ayı Ata Ayıhı Ayığ Han Aykun Aylanu Aysar Ayzıt Aza Azıktı Azmıç Azna Han Ağal Ağan Ağar Han Ağaç Ana Ağaç Ata Ağaç inancı Ağaç İyesi Aşapatman Aşina B Badraç Bakırdağ Baksı Balbal Bamsı Beyrek Banıçiçek Barak (mitoloji) Barak Ana Barak Ata Baran Han Basaman Basat'ın Tepegöz'ü Öldürmesi Basırga Bastı Batur Bayanay Bayındır Han Bayram Bayrım Ana Bayçar Bayçomard Bayçura Başçelik Bedik Begin Oğlu Emren Bekenbey Belen Hanım Bengi su Bengi taş Bergü Bişkek Han Bodun Han Bohan Boran Han Bozkurt (mitoloji) Bozoklar Buga Bulak İyesi Bulca Han Bulunç Bulut İyesi Buncak Han Burhancılık Burla Hatun Burşun Busul Han Buyan Han Buğdayık ve Kumayık Büke Bükrek ve Sangal Bürküt Ana Bürküt Ata Büyü C Cahın Calın Canavar Cargıl Cedey Cembil Cemre Cılka Ciren Congolos D Damga (işaret) Darhan Dayıkın Dayın Han Dağ Han Dağ İyesi Dede Korkut Kitabı Deli Dumrul Demirdağ Demirkıynak Deniz (mitoloji) Deniz Han Dev Değirmen İyesi Diren Dirse Han Oğlu Boğaç Han Dolun Han Doydu Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Duyar Han E Ebede Ebey Eje Ekin İyesi Elbis Emegen Erdeney Eren (folklor) Ergene İyesi Ergenekon Destanı Erke Hanım Erkenek (mitoloji) Erkliğ Han Erlik Erşek Esege Esin Etügen Ev İyesi Eşik İyesi G Gal Han Gelin (folklor) Geyik Ana Geyik Ata Gezer Han Gulyabani Gök Han A Abası Abra ve Yutpa Abzar İyesi Adagan Ak Kızlar Ak Oğlanlar Akbuğa Aksakallı Aksaçlı Aktu Al Ana Alahçın Alankova Alaz Han Alaş Han Albastı Aldacı Alığ Han Alkıma Allay Han Alma Ata (mitoloji) Alma Hanım Alp (mitoloji) Alp Er Tunga Alpamış Altay Han Altındağ (mitoloji) Altınkazık Altınçağ Ama Hanım Ambar Ana Anak İyesi And (folklor) Andar Han Arank Arat Arboğa Ardov Arpağ Arçura Asar (mitoloji) At (mitoloji) Atay Han Atlama (mitoloji) Avul İyesi Ay Ata Ay Han Aya Aydın Ata Ayı Ana Ayı Ata Ayıhı Ayığ Han Aykun Aylanu Aysar Aza Azna Han Ağan Ağar Han Ağaç Ana Ağaç Ata B Bakırdağ Baksı Barak (mitoloji) Baran Han Basaman Basırga Bastı Bayındır Han Bayçar Bayçomard Bayçura Bedik Bekenbey Belen Hanım Bengi taş Bişkek Han Bodun Han Bohan Boran Han Buga Bulak İyesi Bulca Han Bulunç Bulut İyesi Buncak Han Burla Hatun Burşun Busul Han Buyan Han Buğdayık ve Kumayık Büke Bükrek ve Sangal Bürküt Ana Bürküt Ata C Cahın Calın Cargıl Cedey Cılka Ciren Congolos D Darhan Dayıkın Dayın Han Dağ Han Dağ İyesi Deli Dumrul Demir Han Demirdağ Demirkıynak Deniz (mitoloji) Deniz Han Değirmen İyesi Diren Dolun Han Doydu Duyar Han E Ebede Ebey Eje Elbis Emegen Erdeney Eren (folklor) Ergene İyesi Erke Hanım Erkenek (mitoloji) Erlik Erşek Etügen E (devam) Ev İyesi Eşik İyesi G Gal Han Geyik Ana Geyik Ata Gök Han Gök-Kal Gökyolu Göl İyesi Gün Ana Gün Han H Hal Dili Hu Hanım Hüma kuşu I Irkıl Irmak İyesi Izıh Han K Kabulgan Kaldaz Kalgançı Kam (folklor) Kambar Ata Kamos Kara Han Kara Kızlar Kara Oğlanlar Karabasan Karakoncolos Karakura Karakuş Han Karamat Kargıma Karşıtlık Katay Kayadan Kayra Han Kazak Han Kazılık Koca Oğlu Yegenek Keloğlan Kempir Kençliyü Ker Kıla İyesi Kısıl Han Kızagan Kızıl Elma Kış Han Kiştey Konrul Kopuz Korkut Ata Kosa Kovak Kovuç Koça Han Kulbastı Kurgan Kurt Ana Kurt Ata Kut (mitoloji) Kuyaş Körmöz Köroğlu Destanı Kübey Küldürgiş Kürmez Han A Ak Ana Ak Kızlar Al Ana Alahçın Alma Hanım Ama Hanım Ambar Ana Ayı Ana Ayzıt Ağaç Ana B Barak Ana Bayanay Bayrım Ana Belen Hanım Bürküt Ana C Cargıl Cembil D Dayıkın E Ebey Erke Hanım Etügen G Geyik Ana Gün Ana H Hu Hanım K Kara Kızlar Kiştey Kübey M May-Ana Maygıl S Satılay Su Ana Suvolta T Telgey Toprak Ana U Ud Ana Ulu Ana Umay Y Yayuçı Yel Ana Yelbis Yılan Ana İ İnehsit İçite Ş Şimiltey