Osmanlı’nın UZUN vadeli bir hükümranlık sağlamasının sırrı Raphaela Lewis - Aubrey Herbert

https://twitter.com/kanaryamfenerli _/\/\____________/\/\_____________ KANARYAM █▓▒░▒▓█ FENERLİ ¯¯¯¯¯¯\/\/¯¯¯¯¯¯¯¯¯\/\/¯¯¯¯¯¯¯¯¯ Osmanlı’nın uzun ömre sahip olmasının ve uzun vadeli bir hükümranlık sağlamasının sırrı Raphaela Lewis de, Osmanlı’nın uzun ömre sahip olmasının sırrını şu üç temele dayandırır: “Osmanlı Devleti’nin sırrı, mükemmel yetiştirilmiş bir mülkî idareyi, İslâm’ın kutsal kanunlarına dayandığı için bütün Müslümanların saygısını kazanacak bir adlî sistemi ve yırtıcı olduğu kadar sâdık ve disiplinli bir orduyu birleştirmesindedir. Devlet, kuvvetine rağmen karşı koyması tehlikeli, hatta imkânsız olan eski ve yerleşmiş mahallî geleneklerle karşı karşıya geldiği vakit çatışmamayı çok iyi biliyordu. Osmanlılar, fethettikleri ülkelerdeki Hıristiyan halkı kendi haline bırakacak kadar insanî ve hayal gücü zengin bir idare tarzı güdüyorlardı. Gerçekten de, birçok bölgede halkın büyük bir kısmı, kendilerini idare eden Osmanlılardan ırk ve din bakımından çok değişik oldukları halde, baş kaldırma ve ayaklanmalar çok nadir oluyordu. Savaş zamanı, devletin âsayişi korumakla görevlendirdiği kuvvetler de tebaanın başında sadece birkaç idareci bırakarak cepheye gittikleri zaman bile bu gibi hâdiseler olmuyordu. Mahallî şartların çerçevesi içinde bazı kavimlerin isyankârlığı hariç, yıllar boyu itaat ve her türlü değişikliğe karşı koyma geleneğine bağlı olarak yaşamışlardı.”[Raphaela Lewis, Osmanlı Türkiye’sinde Gündelik Hayat, Çev: Mefkure Poray, İstanbul 1973; Tarih ve Düşünce Dergisi, Aralık-Ocak-Şubat 2005, Sayı: 55, s.34.] İngiltere’nin İstanbul Büyükelçiliğinde Ateşe olarak çalışan politikacı, yazar ve seyyah Aubrey Herbert, 1900’lü yılların İstanbul’unda bile özgür atmosferin hâlâ canlılığını koruduğunu şu takdirkâr ifadelerle dile getirmiştir: “Türkleri ve hükümetlerini acımasızca tenkit eden bütün İngilizler, İstanbul’da ve Anadolu’da rahatsız edilmeden hayatlarını sürdürdüler. Belki İngiltere hariç, Avrupa’nın hiçbir ülkesinde, eleştirilere bu kadar müsamaha edilmez. İrlanda’da, düşmanlığından şüphe dâhi edilen kişiyi öldürüp parçalarlar. Fransa, İtalya ve Almanya bütün muhaliflerini sınır dışı eder. Lakin bugüne kadar, ömür boyu Türkiye aleyhinde bulunmuş olanlar bile Türkiye’de sükûnet içinde yaşar ve saygı görerek ölürler.”[Aubrey Herbert, Ben Kendim, Osmanlı Ülkesine Son Seyahatler, Ankara 1999, s.233. İsmail Çolak, Modern Zamanlarda Osmanlı’yı Aramak, 2. Baskı, İstanbul 2005, Lamure Yayınları.]